PETLAS Lastik Fabrikası’nın Kırşehir için ne demek olduğunu anlatmaya gerek yok, diye düşünüyorum. PETLAS’ın olmadığı bir Kırşehir ekonomisini düşünmek bile ne demek olduğunun cevabıdır, bence.
PETLAS’ın açılma kararı 1973’te alınmış ancak 1976 Yılında resmi olarak kurulma kararı alınabilmiş. 1977’de temeli atılmış fakat yine uzunca bir süre sonra 1989 yıllının sonlarına doğru deneme üretimine geçebilmiş. Anlayacağınız açılma kararından neredeyse 16 yıl sonra deneme üretimi yapılabilmiş. 16 yıllık Kırşehir ve daha çok ülke ekonomisin kaybını hesaplayabilir miyiz? Neden böyle oluyor?
İşte bu işin nedenini soran biri olmuş. Hemşerimiz basın şehidi rahmetli Uğur Mumcu bu gecikmeyi sormuş, sorgulamış. Tabii o dönem Uğur Mumcu gibi güçlü kalemler, yazdıkları konulara etki edebiliyorlarmış. Yazdıkları konulara yön verebiliyorlarmış.
PETLAS konusunda da 13 Şubat 1976’da yazdığı köşe yazısı ile yapacağını yapmış. Ruhu şad olsun.
O köşe yazısını yayınlamak istiyorum;
“LASTİK DOSYASI”
Ülkemizde tekerlek lastiği üretimi üç büyük yabancı firmanın elindedir. Bu üç yabancı firma yanında, bir yerli kuruluş da lastik üretimine el atmıştır. Ordu Yardımlaşma Kurumu, bu yabancı firmalardan ”Goodyear”’a ortak olmuştur. Sermaye grupları arasında, Türkiye’de lastik üretimi konusunda büyük bir çekişme başlamıştır.
Pet-Kim, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlı bir devlet şirketidir. Bu kuruluşun Emekli Sandığı, Devlet Malzeme Ofisi, Tarım Kredi Kooperatifleri ve Kırşehir Holdingle birleşerek kuracağı ”Petlas Lastik Sanayii ve Ticaret Anonim Şirketi”, bir hükümet kararnamesini beklemektedir. Eğer, Bakanlar Kurulu Pet-Kim’in öncülüğünde kurulacak şirket için hazırlanan kararnameyi onaylarsa, devlet doğrudan doğruya lastik üretimine geçebilecektir.
Pet-Kim lastik üretimine geçerse, hem yabancı şirketler hem de yerli şirket, bu durumda bekledikleri kar alanlarını ellerinden kaçıracaklardır.
Beş yıllık kalkınma planının 775’nci paragrafında, kamu öncülüğünde lastik üretimine geçilmesi öngörülmüş ve Devlet Planlama Teşkilatı, 17.09.1973 gün ve “İPD:Sek-533/3,30.3.7-73-6916” sayılı yazı ile bu görevi Pet-Kim’e vermiştir. Pet-kim, Petrokimya Genel Müdürü Hamza Batuk, 9 mayıs 1975günü, Devlet Planlama Teşkilatına başvurarak, gerek beş yıllık plan gerekse,1974 yılı yatırım programında yer alan, lastik projesinin gerçekleştirilmesi için Bakanlar Kurulu’nun, bu konudaki kararnameyi imzalamasını istemiştir. Pet-Kim Genel Müdürlüğü, daha önceki bir yazısıyla da, lastik üretimine geçecek özel şirketlere, teşvik belgesi verilmemesini istemiştir.
Aynı günlerde, “Googyear”, “Üniroyal” ve “ Pirelli” adlarındaki yabancı sermayeli lastik şirketleri sermayelerini genişletmek amacıyla, Ticaret Bakanlığı’na başvurmuşlardır. Milli Savunma Bakanı Ferit Melen, Bakanlığa adımını ataratmaz,8 Nisan 1975 gün ve “6048-5-75-Koord/101” sayılı yazı ile Devlet Planlama Teşkilatına başvurarak, Goodyear şirketi için, Bakanlar Kurulu kararnamesi çıkarmasını istemiştir. Yabancı firmaların bu girişimini haber alan, Sabancı kardeşlerin yönettiği “Lassa, Latik Sanayi Ticaret A.Ş” de Devlet Planlama Teşkilatına başvurarak, yabancı şirketlerin genişleme projesine karşı çıkmış bu şirketlere genişleme izni verilmemesini istemiştir. Büyük şirketler arasındaki “Lastik Kavgası”, Pet-Kim tarafından gerçekleştirilecek tekerlek lastiği yatırımını önlemiştir.
Büyük şirketler arasındaki lastik kavgası süredursun Pet-Kim ile ilgili kararname de, bakanların masaları üzerinde bekletilmektedir. Kararname, uzunca bir süre. Maliye Bakanı Yılmaz Ergenekon’un önünde bekledi. Aynı kararname, bir süre Bayındırlık Bakanlığı’nda bekletildi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı da bir süre kararnameyle oyalandı. Anlayacağınız, lastik kararnamesi, lastik top gibi, o bakanlıkla bu bakanlık arasında gitti geldi. Gitti geldi amma, henüz imzalanıp ortaya çıkmadı.
İmzalanmayınca ne oldu?
Kararname imzalanmayınca, meydan yerlisiyle, yabancısıyla özel şirketlere kaldı. Bu arada, Petkim Yönetim Kurulu ile Genel Müdürü değiştirildi. Bu kez, Pet-Kim Yönetim Kurulu işi yavaşlatmaya çalıştı. Görünüşe bakılırsa, gerekçeleri de hiç yabana atılacak gibi değildi: Aliağa Rafinerisi Pet-Kim’e pahalıya mal olmuştu, bu nedenle yeni yatırım projelerine girişmeleri yersiz olurdu. Bu ve bunun gibi gerekçelerle, lastik projesi, yavaş yavaş unutturulmaya çalışıldı.
Lastik Kararnamesi şimdi hangi bakandadır acaba? Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığında mı? Milli Savunma Bakanlığında mı? Yoksa Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Erbakan’da mı? Kimde? Kimde acaba? Kim bekletiyor lastik kararnamesini? Neden bekletiyor? Soran soruşturan yok mu hiç?
CHP Milletvekili ve Senatörlerine bu konuda büyük iş düşmektedir. Lastik konusu, Parlamentoya getirilmeli ve enine boyuna incelenmelidir.
Bakalım kim uzayacak lastik gibi?
13 Şubat 1976
Uğur Mumcu
