“Ben Kyros, evrenin kralı, büyük kral, kudretli kral, Babil’in kralı, Sümer ve Akad’ın kralı, dört bir bucağın kralı…” 19. yüzyılda bir silindir tablet üzerinde bulunan bu sözler Perslerin MÖ 539’da Babil’i fethini kutlamak için yazılmış. Persler, tarihin en eski medeniyetlerinden biri. Farslar, İranlılar, bize göre ecem elleri…
Hakikaten zamanının en yüce medeniyeti… Mesela biz çok etkilenmişiz onlardan. Öyle ki şu üzerinde bastığımız topraklarda onların dili ile konuşmuşuz. Onların dili ile yazışmışız. Onların edebiyatına özenmişiz ve eser üretmişiz. Hakikaten 2500 yıllık bir edebiyat…
Mesela acemlerin en büyük kahramanlık destanını yazan Firdevsi, sonra Sadi. Gülistan ve Bostan’ı yazan. Attâr, mesela Soner Demirbaş’ın şu an okuduğu ve ara ara dizelerini paylaştığı 15 bin dizelik eser. Falan…
İlginçtir, şu yazıyı yazarken hemen arka tarafımdaki Gülşehri Anıtında yatan zat Attâr’dan çeviri yapmış mesela. O kadar çok ki ne büyük eserler verilmiş. İnsan şaşıp kalıyor.
İşte bu medeniyetin temsilcilerinden İran Şah’ı Rıza Pehlevi, 1934 yılında genç Türkiye Cumhuriyeti’ne ziyarete geliyor. Tabii ülkemizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk de bu ziyareti çok önemsiyor. İran Şahı’nın davet edilmesi şerefine bizzat Atatürk’ün isteği ile İlk Türk Operası, Özsoy Operası hazırlanıyor. Konuyu bizzat yine Atatürk belirliyor. Fars edebiyatının çok önemli bir mihenk taşı olan Şehname’deki öyküyü seçiyor. Öyküde, ikiz kardeşler doğum anında lanetlenir ve ayrı düşerek düşman olurlar. Kara büyü ikizler ölmeden önce bozulur. İki kardeş barışır ve kucaklaşırlar.
Tıpkı öyküdeki gibi oluyor. Çağ, mesajı alıyor.
Ankara Halkevi’nde sergilenen opera sona erdiğinde, yüz yılları birbirleriyle düşmanca geçiren iki ülkenin veya medeniyetin liderleri Atatürk ve Şah Rıza Pehlevi seyircilerin alkışları arasında kucaklaşıyorlar.
İşte biz böylesi bir liderin kurduğu ülkede yaşıyoruz ve bastığımız topraklarda en uzun barış sürecini geçirdik veya geçiriyoruz. Şahsen ben minnettarım.